بیزینس پلن چیست؟

طرح کسب و کار یا بیزینس پلن (Business Plan) سندی است که اهداف شرکت و استراتژی‌هایی برای دستیابی به آن‌ها را مشخص می‌کند. این سند برای شرکت‌های نوپا و شرکت‌های برجسته هر دو ارزشمند است. برای شرکت‌های نوپا، یک بیزینس پلن مناسب برای جذب امکانات مالی و سرمایه‌گذاران بالقوه بسیار حائز اهمیت است. شرکت‌های برجسته از برنامه‌های بیزینس استفاده می‌کنند تا در مسیر صحیح با هدف‌های رشد خود هماهنگ باشند. این مقاله شامل توضیحاتی درباره اجزای کلیدی یک طرح کسب و کار موثر و راهنمایی برای نوشتن آن است.

اهمیت بیزینس پلن برای کسب و کارها

هر کسب و کار جدیدی باید قبل از شروع فعالیت، یک برنامه کسب و کار داشته باشد. بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری معمولاً قبل از اینکه به کسب و کارهای جدید وام یا سرمایه بدهند، می‌خواهند که از برنامه‌ها و بیزینس پلن کسب و کار مطلع شوند.

حتی اگر شرکتی به تأمین و پشتیبانی مالی نیز نیاز نداشته باشد، داشتن یک برنامه کسب و کار به آن کمک می‌کند تا بر روی اهداف خود متمرکز بماند. تحقیقات دانشگاه اورگان نشان می‌دهد شرکت‌هایی که بیزینس پلن دارند در مقایسه با شرکت‌های بدون برنامه، با احتمال بیشتری در جذب سرمایه موفق خواهند بود. علاوه بر این، شرکت‌هایی که برنامه کسب و کار دارند، ۳۰% سریع‌تر از آن‌هایی که برنامه ندارند، رشد می‌کنند. بر اساس یک مقاله در مجله هاروارد بیزینس ریویو، کارآفرینانی که برنامه‌های رسمی دارند، با احتمال ۱۶% بیشتر از کسانی که برنامه‌ای ندارند به سودآوری می‌رسند.

یک برنامه کسب و کار باید ایده‌آل به طور دوره‌ای مرور و به‌روز شود تا اهداف محقق شده یا تغییرات در جهت‌گیری کسب و کار را منعکس کند. حتی ممکن است یک کسب و کار مطرح که مسیر جدیدی را در پیش گرفته است، یک برنامه کاملاً جدید را طراحی و عملی کند.

مزایای فراوانی برای ایجاد (و پایبندی به) یک بیزینس پلن دقیق و منسجم وجود دارد. این امر امکان بررسی دقیق ایده‌ها را قبل از سرمایه‌گذاری قابل توجه فراهم می‌کند، موانع بالقوه برای موفقیت را برجسته می‌سازد و ابزاری را برای جلب بازخورد از افراد قابل اعتماد خارج از کسب و کار ارائه می‌دهد. همچنین با کمک برنامه کسب و کار می‌توان از هم‌راستایی و هماهنگی میان تیم مدیریتی شرکت در اقدامات راهبردی و اولویت‌های شرکت اطمینان حاصل کرد.

در حالی که برنامه‌های کسب و کار حتی در یک صنعت خاص و میان رقبای مشترک تنوع زیادی دارند، اغلب عناصر اساسی که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد را در خود جای داده‌اند.

چطور یک بیزینس پلن بنویسیم؟

در حالی که قالب‌های برای نوشتن برنامه کسب و کار وجود دارد، بهتر است سعی کنید از تولید یک برنامه کسب و کار با ظاهری کلی و استاندارد پرهیز کنید. بگذارید برنامه شما منعکس‌کننده شخصیت منحصربه‌فرد کسب و کارتان باشد.

بسیاری از برنامه‌های کسب و کار با توجه به جزئیات و خصوصیات هر شرکت، از ترکیبی از بخش‌های زیر تشکیل شده‌اند.

عناصر معمول در بیزینس پلن ها

محتوای بیزینس پلن می‌تواند از کسب و کاری به کسب و کار دیگر به طور قابل توجهی متفاوت باشد. بدون توجه به این موضوع، جمع‌آوری اطلاعات اساسی در یک سند ۱۵ تا ۲۵ صفحه‌ای مناسب‌ترین گزینه است. به عناصر دیگر می‌توان در بیزینس پلن به صورت خلاصه‌تر اشاره کرد و بعدا در یک ضمیمه به آن‌ها پرداخت.

عناصر و المان‌های معمول در طرح بیزینس پلن عبارت هستند از:

خلاصه اجرایی

این بخش شرکت را معرفی می‌کند و شامل خط مشی و ماموریت های کسب و کار است. همچنین اطلاعاتی مانند مشخصات مدیران، کارکنان، عملیات و موقعیت‌های مکانی شرکت در این بخش مورد معرفی قرار می‌گیرند.

محصولات و خدمات

محصولات و خدمات ارائه شده توسط شرکت را شرح دهید. همچنین برنامه‌های آن برای معرفی محصولات و خدمات جدید را بیان کنید. در این بخش، جزئیاتی مانند قیمت‌گذاری، عمر مفید محصول و مزایای منحصربه‌فرد آن را برای مصرف‌کنندگان درج کنید. همچنین به فرآیندهای تولید و ساخت، حق ثبت اختراعات، فناوری انحصاری و فعالیت‌های تحقیق و توسعه (R&D) مرتبط با این محصولات و خدمات اشاره کنید.

تحلیل بازار

وضعیت کنونی صنعت و رقبای شرکت را توضیح دهید. جایگاه شرکت در این صنعت، انواع مشتریان موردنظر آن و چگونگی طرح برای کسب سهم بازار از رقبا را به طور جزئی شرح دهید.

استراتژی بازاریابی

طرح‌های شرکت برای جذب و حفظ مشتریان، از جمله کمپین‌های تبلیغاتی و بازاریابی پیش‌بینی شده را شرح دهید. در این بخش کانال‌های توزیعی که برای ارائه محصولات یا خدمات به مصرف‌کنندگان استفاده خواهند شد را معرفی کنید.

برنامه‌های مالی و پیش‌بینی‌ها

کسب و کارهای فعال باید صورت‌های مالی، ترازنامه و سایر اطلاعات مالی مربوطه را ارائه کنند. شرکت‌های جدید نیز باید اهداف و برآوردهای مالی را برای چند سال اول فعالیت خود ارائه دهند. این بخش همچنین ممکن است درخواست‌های تأمین مالی را نیز شامل شود.

انواع بیزینس پلن

طرح‌های کسب و کار می‌توانند از نظر فرمت متفاوت باشند و اغلب به دو دسته طرح‌های ۱- کسب و کار سنتی و طرح‌های ۲- کسب و کار استارت‌آپ ناب تقسیم‌بندی می‌شوند. طبق آژانس اداره کسب و کارهای کوچک ایالات متحده (SBA)، طرح‌های کسب و کار سنتی رایج‌تر از دسته دیگر و استارت‌آپ‌های کم‌هزینه هستند.

۱- بیزینس پلن سنتی

این طرح‌ها طولانی و پر جزئیات هستند و ایجاد آن‌ها نیاز به تلاش بیشتری دارد، اما اطلاعات جامعی را ارائه می‌دهند که می‌تواند برای جذب سرمایه‌گذاران بالقوه متقاعدکننده باشد.

۲- بیزینس پلن استارتاپ ناب یا لین

این طرح‌ها مختصر هستند، گاهی حتی فقط یک صفحه، و بر عناصر کلیدی تمرکز دارند. در حالی که این بیزینس پلن‌ها در زمان صرفه‌جویی می‌کنند، شرکت‌ها باید در صورت درخواست سرمایه‌گذاران یا وام‌دهندگان آماده ارائه جزئیات و طرح‌های تکمیلی باشند.

چرا بیزینس پلن ها شکست می‌خورند؟

یک طرح کسب و کار یا بیزینس پلن راه‌حلی قطعی برای موفقیت نیست. ممکن است طرح بر اساس فرضیات و پیش‌بینی‌های غیرواقعی تهیه شده باشد و عملی کردن آن با توجه به واقعیات موجود ممکن نباشد. بازارها و اقتصاد ممکن است به شیوه‌ای تغییر کنند که نمی‌توان آن‌ها را پیش‌بینی کرد؛ یک رقیب ممکن است محصول یا خدمت انقلابی جدیدی معرفی کند؛ همه این موارد نیاز به ایجاد انعطاف‌پذیری در بیزینس پلن شما دارد تا در صورت نیاز بتوانید مسیر جدیدی را در پیش بگیرید.

پس از چه مدت زمانی بیزینس پلن را به‌روزرسانی کنیم؟

اینکه در چه بازه زمانی نیاز به بررسی دوباره و تغییر بیزینس پلن وجود دارد، به ماهیت آن بستگی دارد. به‌روزرسانی طرح کسب و کار شما به دلیل تغییرات در عوامل خارجی (روند بازار، رقابت و مقررات) و تحولات داخلی (مانند رشد نیروی کار و محصولات جدید) حیاتی است.

در حالی که یک برند با سابقه ممکن است بخواهد برنامه کسب و کار خود را سالی یک بار بررسی کرده و در صورت نیاز تغییراتی روی آن انجام دهد، یک کسب و کار جدید یا در حال رشد سریع در یک بازار فوق‌العاده رقابتی ممکن است بخواهد آن را به طور مکرر – مثلا هر سه ماه یک بار – بازنگری کند.

یک طرح کسب و کار استارت‌آپ ناب (Lean Startup) چه مواردی را در بر می‌گیرد؟

طرح کسب و کار استارتاپ ناب برای توضیح سریع یک کسب و کار، به ویژه برای شرکت‌های جدیدی که هنوز اطلاعات زیادی ندارند، ایده‌آل است. بخش‌های کلیدی ممکن است شامل ارزش پیشنهادی، فعالیت‌های اصلی و مزیت‌ها، منابع (پرسنل، دارایی‌های معنوی و سرمایه)، شراکت‌ها، بخش‌های مربوط به مشتری و منابع درآمدی باشد.

سخن نهایی در مورد بیزینس پلن

یک بیزینس پلن که به خوبی طراحی شده باشد برای هر شرکتی، خواه یک استارتاپ باشد که به دنبال جذب سرمایه است یا یک کسب و کار با سابقه که می‌خواهد در مسیر خود بماند، ضروری است. این طرح، اهداف و استراتژی‌ها را ترسیم می‌کند و به افزایش شانس شرکت برای تأمین مالی و دستیابی به رشد کمک می‌کند.

همانطور که کسب و کار شما و بازار تغییر می‌کند، برنامه کسب و کار خود را به طور منظم به روز کنید. این کار باعث می‌شود بیزینس پلن همواره مرتبط و همسو با اهداف و شرایط فعلی شما باشد. بیزینس پلن خود را به عنوان یک سند زنده در نظر بگیرید که همراه با شرکت شما تکامل می‌یابد.